Rysy

Masyw Rysów posiada trzy wierzchołki. Najwyższy z nich (tzw. środkowy – 2503 m n.p.m.) leży po stronie słowackiej, podobnie jak najniższy wierzchołek południowo-wschodni (2473 m). Na granicy polsko-słowackiej znajduje się średni co do wysokości, północno-zachodni wierzchołek o wysokości 2499 m n.p.m., który jest najwyżej położonym punktem Polski.

Znajdujący się w Tatrach Wysokich masyw Rysów leży na południowy wschód od Morskiego Oka w punkcie zwornikowym głównego grzbietu Tatr i grani odchodzącej od niego ku północy, w której tkwią Niżnie Rysy i Żabie Szczyty (Wyżni i Niżni). U stóp leżą: Dolina Rybiego Potoku, Dolina Białej Wody i Dolina Mięguszowiecka. Od północy oddziela go od Niżnich Rysów Przełęcz pod Rysami, od zachodu od Żabiego Konia Żabia Przełęcz, a od południowego wschodu od Ciężkiego Szczytu w masywie Wysokiej szerokie siodło Wagi. Na wschodnią stronę opada z Rysów 500-metrowa ściana skalna, w której znajdują się liczne drogi wspinaczkowe.

W zachodniej grani Rysów powyżej Żabiej Przełęczy wyodrębniają się trzy Turnie nad Żabią Przełęczą: Zachodnia Turnia nad Żabią Przełęczą (Západná veža nad Žabím sedlom), Pośrednia Turnia nad Żabią Przełęczą (Prostredná veža nad Žabím sedlom) i najwyższa Wschodnia Turnia nad Żabią Przełęczą (Východná veža nad Žabím sedlom). Od północno-zachodniego szczytu Rysów turnie te są oddzielone Przełączką nad Turniami (Štrbina nad vežami). Przełączka pomiędzy dwoma wyższymi wierzchołkami Rysów nosi nazwę Zadniej Przełączki w Rysach (Zadná priehyba v Rysoch), natomiast pomiędzy najwyższym i najniższym wierzchołkiem znajduje się Pośrednia Przełączka w Rysach (Prostredná priehyba v Rysoch). Na południowy wschód od najniższego wierzchołka grań kieruje się poprzez Przednią Przełączkę w Rysach (Predná priehyba v Rysoch) do Kopy nad Wagą, a następnie opada na Wagę

Nazwa Rysy nie pochodzi, jak powszechnie się uważa, od ukośnego żlebu widocznego w masywie góry (tzw. Rysy), ale od pożłobionych zboczy całego kompleksu Niżnich Rysów, Żabiego Szczytu Wyżniego i Żabiego Mnicha. Później nazwę tę przyjęto dla szczytu, który nosi ją dziś. Jest prawdziwym unikatem, jeśli chodzi o bogactwo flory; na wysokości 2483-2503 m występują tu jeszcze 63 gatunki roślin kwiatowych, głównie z grupy roślin alpejskich. Z rzadkich roślin występują m,in. ukwap karpacki, skalnica odgiętolistna i wiechlina tatrzańska – gatunki w Polsce występujące tylko w Tatrach i to na nielicznych stanowiskach^[3].

Rysy należą do Korony Gór Polski, Korony Tatr oraz Korony Europy.

Pierwsze odnotowane wejścia:

• latem – Eduard Blásy z przewodnikiem Jánem Rumanem Driečnym starszym 30 lipca 1840
• zimą – Theodor Wundt z przewodnikiem Jakobem Horvayem 10 kwietnia 1884

Wejście na szczyt Blásy'ego upamiętniała tablica pamiątkowa, wmurowana w północno-zachodni wierzchołek w 1891 r., została ona jednak rozbita rok później. Podobnie uhonorowano pobyt Włodzimierza Lenina (niektórzy wątpią w jego wejście) na szczycie w latach 1913-1914. I ta tablica była wielokrotnie niszczona. W 1899 r. na szczyt weszli także Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie. 28 stycznia 2003 roku około godziny 11 w z Rysów zeszła lawina, w której zginęło 8 osób z 13 osobowej grupy. Była to wycieczka członków Uczniowskiego Klubu Sportowego "Pion", działającego przy I LO w Tychach. Wypadek ten był najtragiczniejszym takim wydarzeniem w polskich Tatrach.

Rysy należą do najczęściej odwiedzanych szczytów tatrzańskich. Wejście od strony polskiej jest dobrze ubezpieczone (360 metrów łańcuchów), wymaga jednak przygotowania turystycznego i kondycyjnego. Od Czarnego Stawu średnie nachylenie szlaku wynosi aż 30 stopni, deniwelacja liczona od Morskiego Oka przekracza 1100 metrów. Szlak wiedzie przez miejsca zacienione, powoduje to spadki temperatury oraz duże prawdopodobieństwo zalegania płatów śniegu.

Szczyt swoją popularność zawdzięcza niezrównanej panoramie. W pogodne dni z wierzchołka można naliczyć ok. 100 szczytów oraz dostrzec nawet odległy o ok. 90 km Kraków. Szczyt mimo znacznej wysokości stanowi dogodne przejście z Morskiego Oka do Popradzkiego Stawu w Dolinie Mięguszowieckiej. Granicę można przekraczać od 16 czerwca do 31 października – gdyż tylko w tym okresie otwarty jest szlak po stronie słowackiej. Po wejściu Polski i Słowacji do strefy Schengen w 2007 r. zostało zlikwidowane turystyczne przejście graniczne na Rysach, gdyż w myśl przepisów układu granice państw układu Schengen można w każdym miejscu swobodnie przekraczać.

Rysy są najwyższym punktem w Tatrach, na który prowadzi szlak turystyczny. W okresie 1 listopada – 15 czerwca szlak od strony Słowacji jest zamknięty.