Kalwaria Zebrzydowska

„Kalwaria” oznacza zespół kaplic symbolizujących kolejne stacje Drogi Krzyżowej. Najczęściej lokowane są na wzgórzach, symbolizujących jerozolimskie Wzgórze Czaszki (Golgota, po łacinie Calvaria). Kalwarie były szczególnie ważne dla pielgrzymujących w okresie utrudnionego dostępu do Ziemi Świętej.

Kalwaria Zebrzydowska powstała dzięki Dorocie Herbutównej z Felsztyna, żonie Mikołaja Zebrzydowskiego, starosty lanckorońskiego. Patrząc pewnego dnia na pobliską Górę Żarek widziała ona na szczycie trzy jaśniejące w promieniach zachodzącego słońca krzyże. Objawienie to zrobiło tak wielkie wrażenie na małżonkach, że Mikołaj Zebrzydowski, znany ze swej pobożności, postanowił w tym miejscu wznieść świątynię. Skromny kościół z trzema czerwonymi krzyżami dał początek sanktuarium.

Kolejnym etapem powstawania kalwarii było przywiezienie przez Hieronima Strzały z Ziemi Świętej gipsowych miniaturek kaplic jerozolimskich. Stały się one później wzorem do budowy tych na Górze Żarek. A nastąpiło to po lekturze przez Michała Zebrzydowskiego w latach 1604-1605 pracy holenderskiego duchownego pt. „Theatrum Terrae Sanctae”, ze szczegółowymi opisami, mapami i podanymi odległościami pomiędzy poszczególnymi stacjami. Tym bardziej zachęciło to lanckorońskiego starostę do działania, i dla niego Góra Żarek natychmiast stała się Golgotą, Góra Lanckorońska – Górą Oliwną, a rzeka Skawinka polskim Cedronem.

I tak kaplica po kapicy, przez ponad 400 lat zbudowano dwie trasy pątnicze, zwane Dróżkami Kalwaryjskimi – Dróżka Pana Jezusa i Dróżka Matki Bożej, które cieszą się niesłabnąca popularnością wśród milionów pielgrzymów z kraju i zagranicy.
W 1999 r. w uznaniu historycznych, architektonicznych i krajobrazowych wartości sanktuarium wraz z Dróżkami Kalwaryjskimi zostało wpisane na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako jedyna kalwaria na świecie.