Czerwone Wierchy

Czerwone Wierchy (słow. Červené vrchy[1]) – masyw górski znajdujący się w ciągu głównego grzbietu Tatr Zachodnich. Biegnie nim granica słowacko-polska. Położony jest nad dolinami: Cichą, Tomanową, Tomanową Liptowską, Kondratową, Małej Łąki i Miętusią i Kościeliską.

Czerwone Wierchy składają się z 4 szczytów. Od zachodu ku wschodowi są to:

• Ciemniak – 2096 m
• Krzesanica – 2122 m
• Małołączniak – 2096 m
• Kopa Kondracka – 2005 m

Są one rozdzielone 3 przełęczami:

• Mułowa Przełęcz – 2067 m n.p.m., między Ciemniakiem a Krzesanicą
• Litworowa Przełęcz – 2037 m, między Krzesanicą a Małołączniakiem
• Małołącka Przełęcz – 1924 m, między Małołączniakiem a Kopą Kondracką.

Od Czerwonych Wierchów w północnym kierunku odbiega kilka grani. Są to: odgałęziający się z Kopy Kondrackiej grzbiet kulminujący w Giewoncie, Czerwony Grzbiet, Kozi Grzbiet oraz najdłuższy grzbiet biegnący z Ciemniaka przez Chudą Turnię i Upłaziańską Kopę do Upłaziańskiego Wierszyka. Na południową stronę odbiega od Krzesanicy Rozpadła Grań, natomiast z Ciemniaka na zachód: Wysoki i Tomanowy Grzbiet. Na Ciemniaku grań główna zmienia kierunek na południowy i poprzez Stoły opada do Tomanowej Przełęczy.

Budowa Czerwonych Wierchów jest dość zróżnicowana geologicznie. Trzon masywu zbudowany jest ze skał osadowych (wapienie i dolomity środkowego triasu), a wierzchołki przykryte są płaszczem skał krystalicznych (granity i gnejsy). Pod szczytami znajdują się kotły lodowcowe. W masywie Czerwonych Wierchów znajduje się wiele jaskiń, w tym największe w Tatrach:

• Jaskinia Marmurowa
• Jaskinia Mała w Mułowej
• Jaskinia Miętusia
• Śnieżna Studnia
• Jaskinia Wielka Śnieżna (otwór Wielka Litworowa)
• Jaskinia Wysoka-Za Siedmiu Progami.

Nazwa Czerwonych Wierchów pochodzi od czerwono-brązowej barwy ich stoków, jaką nadaje im roślina o nazwie sit skucina, która jesienią, a często już w połowie lata przebarwia się na czerwono. Oprócz niej murawę tworzy boimka dwurzędowa i kosmatka brunatna. W związku z urozmaiconym podłożem geologicznym bardzo różnorodna gatunkowo jest też roślinność Czerwonych Wierchów – rosną tutaj zarówno rośliny wapieniolubne, jak i kwasolubne.

Po raz pierwszy wysokości szczytów zmierzył barometrycznie w 1838 Ludwik Zejszner, on także jako pierwszy opisał ich budowę geologiczną. Bardziej nowoczesne opracowanie tej budowy wykonał później Ferdynand Rabowski. Kompleksowo zbadano i zinwentaryzowano bogatą roślinność w latach 1923-24. Badanie licznych jaskiń zainicjował w 1912 Mariusz Zaruski, schodząc do Rozpadłej Jaskini na głębokość 45 m.

Czerwone Wierchy były dawniej wypasane i to aż pod szczyty, od polskiej strony wchodziły one w skład Hali Mała Łąka, Hali Miętusiej oraz Hali Upłaz.

Z odsłoniętych na całej długości grzbietów i szczytów Czerwonych Wierchów roztaczają się rozległe widoki. Szczyty i grzbiety Czerwonych Wierchów są stosunkowo łatwo dostępne i w sezonie letnim nie stwarzają dla turysty problemów technicznych. Są trawiaste, łagodne i zaokrąglone, natomiast poniżej zbocza przeważnie kończą się stromo podciętymi, kilkusetmetrowymi urwiskami, co było przyczyną licznych wypadków wśród turystów. Czerwone Wierchy stanowią zdradliwy teren przede wszystkim zimą oraz przy mgle, gdyż utrata orientacji grozi zabłądzeniem i zwiększa ryzyko wypadku.

źródło: wikipedia