Orkanówka w Porębie Wielkiej

W Muzeum Biograficznym Władysława Orkana w Porębie Wielkiej, znajdującym się w domu pisarza, zgromadzone i przechowywane są pamiątki z nim związane. Budynek ten znajduje się przy zielonym szlaku z Niedźwiedzia na Turbacz, ok. 3,5 km od wsi, w przysiółku Zagronie. Muzeum znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.

Stara, rodzinna chałupa Orkana bez komina i z klepiskiem wciśnięta była w północny grzbiet Pustki. Z czasem znalazła się w katastrofalnym stanie. Kiedy pisarz w 1903 roku otrzymał niewielkie honorarium za powieść W Roztokach, rozpoczął stawianie nowego siedliska. Pierwsze listy z werandy „Orkanówki” pisał już latem 1905 roku. "Orkanówka" zbudowana została w modnym wówczas stylu witkiewiczowskim (zakopiańskim) według projektu generała Andrzeja Galicy z Zakopanego, przyjaciela Orkana z czasów Legionów.

Postawiony na wilgotnym terenie, budowany niestarannie, dom wymagał ciągle poprawek i remontów. Z powodu kłopotów finansowych nigdy nie zostało wykończone piętro, a budynek nie został ocieplony. Dlatego ostre zimy cała rodzina spędzała u przyjaciół, a później u siostry Orkana, Marii, w Zakopanem. Niemal każdej wiosny trzeba było usuwać szkody spowodowane śniegiem i zawiejami.

„Orkanówka" prawie w nienaruszonym stanie przetrwała II wojnę światową. Mieszkali w niej wówczas pasierb Orkana, Witold Folejewski, profesor Uniwersytetu w Poznaniu i jego żona Wilhelmina. Zamysłem Orkana było, aby po jego śmierci "Orkanówka" stała się dobrem społecznym – pisarz pragnął, aby przeznaczyć dom na kolonie letnie dla miejskich dzieci z biednych rodzin albo aby powstał tu dom pracy twórczej. Niestety Folejewskich nie stać było na kosztowne remonty i w 1973 roku sprzedali dom gminie Niedźwiedź. W czerwcu 1979 dom został przekazany Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce i do 2004 r. był filią muzeum rabczańskiego.

Do domu prowadzi aleja 10 jaworów zasadzonych przez pisarza w podziękowaniu za szczęśliwy powrót z wojny. Początek alei zdobi kapliczka wotywna, z figurką Matki Boskiej z Lourdes, ufundowana w tym samym czasie przez jego matkę.

Adres:

Poręba Wielka 109
34-735 Niedźwiedź