Awangarda polskiej architektury militarnej w Rożnowie

Niewiele miejscowości w Polsce może pochwalić się aż dwoma zamkami na swoim terenie. Rożnów jednak należy do tych wyjątkowych. Fundatorem pierwszej twierdzy, mającej pełnić funkcję rezydencji rycerskiej, był Piotr Rożen. Posiadłość wzniesiono w latach 1350-1370 na stromym wzgórzu w zakolu Dunajca. Często zmieniała ona właściciela, a najsłynniejszym z nich był Zawisza Czarny, rycerz Władysława Jagiełły, bohater spod Grunwaldu. Zamieszkał tu wraz z rodziną około 1425 r.

W drugiej połowie XV w. zamek znalazł się we władaniu rodziny Tarnowskich. Ze względu na ograniczone miejsce pod rozbudowę niewystarczająco już reprezentacyjnej rezydencji, hetman Jan Tarnowski postanowił wznieść nową siedzibę w dolinie Dunajca. Po jej ukończeniu w pierwszej połowie XVI w. "górny" zamek stopniowo popadał w ruinę. Do dziś zachowały się jedynie fragmenty wieży i kaplicy.

Nowa budowla miała pełnić nie tylko funkcję reprezentacyjną, ale również rolę fortecy strzegącej doliny Dunajca i drogi w głąb kraju przed inwazją turecką. Twierdza nigdy nie została ukończona. Jej częścią jest kamienna beluarda, czyli rodzaj obronnego bastionu na planie pięcioboku o ścianach 3-metrowej grubości. To pierwszy tego typu obiekt w polskiej architekturze militarnej i duża atrakcja turystyczna. Oprócz niego zachowały się mur, dwukondygnacyjny budynek bramny i ludwisarnia - pierwsza w Polsce, gdzie odlewano armaty.